تیروئید؛ یک غده کوچک پروانه‌ای شکل در جلوی گردن و اطراف نای است که وظیفه ترشح هورمون‌هایی مهمی مانند‌ تری یدوتیرونین T3 و تیروکسین T4 را برعهده دارد. تیروئید با ترشح و آزادسازی این هورمون‌ها می‌تواند بر سرعت متابولیسم و نحوه مصرف انرژی در بدن نظارت داشته باشد. این انرژی در کل بدن پخش و استفاده می‌شود تا ارگان های بدن به‌درستی کار کنند. این عملکرد تیروئید باعث می شود این غده حیاتی، تقریبا بر عملکرد تمامی اندام‌های بدن تأثیر بگذارد. تیروئید با ترشح و آزادسازی هورمون‌های T3 و T4 در خون می‌تواند بر شدت ضربان قلب، نحوه تنفس، سرعت هضم غذا در روده و معده، افزایش یا کاهش وزن و خلق‌وخوی فرد اثر بگذارد. غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس، دو ناظر مهم بر عملکرد غده تیروئید هستند که در صورت مشاهده هر گونه اختلال با افزایش هورمون‌هایی مانند TRH و TSH به عملکرد بهتر این غده کمک می‌کنند.

کلینیک شبانه روزی نوید سلامت، واقع در شرق تهران، با کادر مجرب و متخصص در خدمت شماست.

نحوه ایجاد بیماری‌های مربوط به غده تیروئید

وقتی تیروئید به‌درستی کار کند، مقدار مناسبی از هورمون‌ها را حفظ و ذخیره می‌کند تا متابولیسم در بدن با سرعت مناسبی انجام شود. اگر غده تیروئید این هورمون‌های مهم را بیش از حد یا خیلی کم تولید کند، اختلال یا بیماری در تیروئید ایجاد می شود. تیروئید می‌تواند درگیر بیماری‌های مختلفی نظیر پرکاری تیروئید، کم‌کاری تیروئید، تیروئیدیت و تیروئیدیت هاشیموتو شود. برخی از بیماری‌های تیروئید منشأ ژنتیکی و وراثتی دارد.

بیماری‌های شایع غده تیروئید

بیماری تیروئید، اصطلاح پزشکی است که به هنگام باز ماندن تیروئید از فعالیت طبیعی خود، به کار می‌رود. تیروئید مستعد بیماری‌های مختلفی است که برخی از آنها کاملا قابل‌کنترل بوده و خیلی نگران‌کننده نیستند. البته اختلالات دیگری هم این غده را تهدید می‌کند که برای کنترل و درمان آن باید صبر و هزینه بیشتری را صرف کرد.

بیماری‌های این غده باعث می‌شود که تیروئید شما هورمون‌ها را بیش از حد یا خیلی کم ترشح کند. در نتیجه اختلالاتی را در سراسر بدن ایجاد خواهد کرد. در ادامه چند مورد از شایع‌ترین بیماری‌های مرتبط با تیروئید را بررسی می کنیم.

۱.  کم‌کاری تیروئید

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مربوط به غده تیروئید، کم‌کاری تیروئید است و زمانی بروز پیدا می‌کند که غده تیروئید شما هورمون‌های T3 و T4 کافی تولید نمی‌کند. در چنین شرایطی بدن، انرژی و سوخت لازم را برای متابولیسم در اختیار نخواهد شد و علائم و نشانه‌هایی در بدن بروز می کند. مانند:

• خستگی
• افسردگی
• خشکی پوست و موعدم تمرکز
• اختلال در خواب
• اضافه وزن
• درد مفاصل و عضلات
• حساسیت به سرما
• پریود نامنظم و سنگین
• فراموشی
• داشتن صدای خشن

۲ . پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید، زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئیدِ فرد، بیش از نیاز بدن، شروع به ترشح هورمون‌های T3 و T4 می‌کند. واکنش بدن در این موقعیت، مصرف انرژی با سرعت بالاتری خواهد بود؛ بنابراین فرد با نشانه‌های زیر روبه‌رو خواهد شد.

• کاهش وزن
• ریزش مو
• افزایش ضربان قلب
• تعریق بالا
• اضطراب
• بیش‌فعالی
• داشتن غده تیروئید بزرگ یا گواتر
• داشتن ضعف عضلانی و لرزش به‌ویژه در دستان
• قاعدگی نامنظم یا توقف چرخه قاعدگی
• احساس حساسیت به گرما
• داشتن مشکلات بینایی یا سوزش چشم
• بدخلقی، عصبانیت و حساس شدن

لازم به ذکر است که پرکاری تیروئید یکی دیگر از شایع‌ترین بیماری‌های این غده است که ممکن است بر اثر بیماری گریوز یا ندول تیروئیدِ بیش‌فعال در بدن شخص ایجاد شود.

3 . ندول‌های تیروئیدی

پرکاری تیروئید می‌تواند ناشی از گره‌هایی باشد که بیش از حد در تیروئید فعال هستند. ندول‌های تیروئیدی همان گره‌های تیروئیدی هستند که ظاهری کوچک و غده مانند دارند. این نوع بیماری در بسیاری از مواقع به‌راحتی قابل‌کنترل است و تنها در موارد نادری به سرطان تبدیل می‌شود. پزشک، پس از پی بردن به بیماری ندول تیروئیدی به کمک سوزن‌هایی به نام بیوپسی آسپیراسیون، بدخیم یا خوش‌خیم بودن این بیماری را تشخیص می‌دهد.

4 . التهاب غده تیروئید

التهاب غده تیروئید می‌تواند ناشی از چندین بیماری تیروئیدی دیگر مانند هاشیموتو، تیروئیدیت و پرکاری تیروئید باشد. التهاب این غده ممکن است با درد خفیف یا شدید همراه باشد و علائم پرکاری تیروئید را از خود به نمایش بگذارد.

5. گواتر

اگر بخواهیم تعریف ساده‌ای از این بیماری داشته باشیم باید بگوییم گواتر؛ بزرگ‌شدن غده تیروئید است. سر منشأ اصلی گواتر می‌تواند کمبود ید یا بیماری پرکاری تیروئید باشد. درصورتی‌که گواتر به‌واسطه کمبود ید ایجاد شود به آن گواتر ساده می‌گویند؛ اما اگر این بیماری ناشی از پرکاری تیروئید باشد گواتر سمی نامیده می شود. البته این تورم گاهی ناشی از بیماری‌های التهابی غده تیروئید مانند تیروئیدیت هاشیموتو است.

6 . گریوز

گریوز نوعی بیماری خود ایمنی است که در آن کل غده تیروئید دچار بیش‌فعالی می‌شود و شروع به تولید بیش از حد هورمون‌ تری یدوتیرونین و تیروکسین می‌کند. در پزشکی از این بیماری با نام مشکل گواتر سمی منتشر (بزرگ‌شدن غده تیروئید) نیز یاد می‌کنند.

7 . غده تیروئید غیرفعال

اگر کم‌کاری تیروئید کنترل نشود به‌مرور زمان این بیماری شدت پیدا خواهد کرد. در نتیجه غده تیروئید در حالت غیرفعال قرار خواهد گرفت و مشکلات و عوارض زیادی را به همراه خواهد داشت.

8 . تیروئیدیت

علائم این اختلال در افراد مختلف، متفاوت است. در برخی موارد این بیماری ممکن است همراه با درد یا بدون درد باشد. تیروئیدیت نوعی بیماری التهابی است که بر اثر ورود یک ویروس ایجاد می‌شود. در این وضعیت غده تیروئید فعالیت طبیعی خود را از دست داده و عموما دچار پرکاری خواهد شد. این بیماری ۵ نوع مختلف دارد و می‌تواند برای چند هفته یا چند ماه ادامه پیدا کند.

9.  سرطان‌های غده تیروئید

یکی از بیماری‌های نادر در غده تیروئید و انواع سرطان؛ سرطان غده تیروئید است که عموما خانم‌ها و افراد بالای 30سال را درگیر می‌کند. پزشکان برای درمان این بیماری از پرتودرمانی، هورمون‌درمانی و جراحی استفاده می‌کنند. این بیماری تا حد زیادی قابل‌درمان است.

نحوه تشخیص بیماری‌های تیروئید

گاهی اوقات، تشخیص بیماری تیروئید ممکن است دشوار باشد زیرا علائم این بیماری به‌راحتی با نشانه‌های سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته می‌شود. راههایی وجود دارد که پزشک معالج را قادر می‌سازد به نشانه‌های تیروئیدی تأیید یا عدم تأیید دهند. از جمله:

۱.  آزمایش خون

یکی از قطعی‌ترین راه‌ها برای تشخیص مشکل تیروئید، آزمایش خون است. در این نوع آزمایش میزان هورمون‌های تیروئیدی موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کنند. آزمایش خون تیروئید برای تشخیص اختلالات تیروئید مرتبط با پرکاری یا کم‌کاری تیروئید استفاده می‌شود.

۲ . تست‌های تصویربرداری

انجام تست‌های تصویربرداری مانند اسکن تیروئید، سونوگرافی و عکس‌برداری به پزشک این اجازه را می‌دهد که اندازه، شکل، شدت رشد ندول‌ها را بررسی کند.

۳ . معاینات فیزیکی

یکی از ساده‌ترین راههای تشخیص این است که پزشک در مطب یا بیمارستان با لمس دو طرف گلو وضعیت غده تیروئید را بررسی کند. این روش اولین اقدام متخصص غدد برای تشخیص اختلال مربوط به غده تیروئید است.

برای درمان بیماری‌های تیروئید چه باید کرد؟

درمان تیروئید به شدت بیماری و علائم آن بستگی دارد. درمان‌های احتمالی ممکن است شامل داروها، درمان با ید رادیواکتیو یا جراحی تیروئید باشد. متخصصین برای درمان و کنترل هر بیماری تجویز و روش خاصی را در پیش خواهند گرفت.

داروهای ضد تیروئید

اگر شما به بیماری پرکاری تیروئید دچار باشید، عموما پزشک برای کنترل آن متیمازول و پروپیل تیوراسیل در دوزهای مشخص تجویز خواهد کرد.

داروهای تیروئیدی

داروهای جایگزین تیروئید، زمانی توسط پزشک ارائه می‌شود که فرد به کم‌کاری تیروئید مبتلا باشد. لووتیروکسین نوعی داروی تیروئیدی است که موجب افزایش هورمون‌های تیروئیدی در بدن خواهد شد. متخصص غدد با تجویز این دارو بیماری تیروئید را مدیریت می‌کند.

مسدودکننده‌های بتا

این داروها میزان هورمون‌ها را در بدن فرد تغییر نمی‌دهند، اما علائم بیماری او را مدیریت می‌کند.

جراحی

روش دائمی‌تری از درمان است که فرد با تشخیص پزشک، تمام یا قسمتی از غده تیروئید خود را جراحی یا خارج می‌کند؛ اما در این راهکار، فرد باید تا پایان عمر از هورمون‌های جایگزین تیروئید استفاده کند.

متخصصان بر این باورند که بهتر است در کنار روش‌های درمانی، شخص مبتلا به بیماری تیروئید موارد زیر را برای بهبود و تسریع روند درمان، در زندگی روزمره خود به کار ببندد:

• خواب کافی داشته باشد
• مرتب ورزش کند
• مراقب رژیم غذایی خود باشد
• تمام داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کند
• تحت‌نظر پزشک غدد بماند

برای دریافت مشاوره و درمان به کلینیک شبانه روزی نوید سلامت، واقع در شرق تهران، مراجعه نمایید.