ممکن است همه ما حتی برای یک‌بار هم که شده خودمان را سوزانده‌ باشیم؛ به‌خصوص در سنین کودکی. سوختگی علاوه بر درد و سوزش، باعث آسیب شدید به پوست هم می‌شود. اگر اطلاعات کافی در مورد آن نداشته باشیم، ممکن است با عواقب جدی روبه‌رو شویم. در این مطلب اطلاعات کاملی در مورد انواع سوختگی، پیشگیری و درمان سوختگی ارائه می دهیم، با ما همراه باشید.

برای استفاده از خدمات مشاوره و تخصصی پزشکی به کلینیک شبانه روزی نوید سلامت، واقع در شرق تهران مراجعه نمایید.

سوختگی چیست؟

به جراحت پوست یا غشاهای مخاطی بدن در اثر گرما یا سرمای بیش‌ازحد سوختگی گفته می‌شود. سوختگی شدید ممکن است تنها به جراحت سطح پوست خلاصه نشود و به ساختمان کلی پوست،‌ اعصاب و ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و … آسیب وارد کند. سوختگی از نظر علت بروز و همچنین شدت آن، انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

انواع سوختگی

درجات سوختگی از نظر شدت آن، سه نوع اصلی دارد:

1. سوختگی درجه اول: قرمزی پوست بدون ایجاد تاول
2. سوختگی درجه دوم :ایجاد تاول و کمی ضخیم‌شدن پوست
3. سوختگی درجه سوم: ضخیم‌شدن گسترده پوست با ظاهر سفید و چرمی

همچنین علاوه بر سه نوع اصلی، یک نوع دیگر سوختگی هم با عنوان سوختگی درجه ۴ وجود دارد که خیلی شدید بوده و علاوه بر علائم درجه سوم، درگیری تاندون‌ها و استخوان‌ها را هم به‌همراه دارد.

علل سوختگی:

• حرارتی
• تابشی
• شیمیایی
• الکتریکی

درجه سوختگی به علت آن ربطی ندارد. به عنوان مثال، سوختگی با آب جوش  ممکن است هر سه نوع سوختگی را به وجود آورد.

سوختگی درجه یک

سوختگی درجه اول، به این دلیل که تنها روی لایه‌های پوستی تأثیر می‌گذارد سوختگی سطحی هم نامیده می‌شود. درمان سوختگی درجه اول معمولا ۷ تا ۱۰ روز زمان می‌برد و جای زخم هم باقی نمی‌ماند.

علائم سوختگی درجه اول عبارت‌اند از:

• درد
• قرمزی
• التهاب جزئی یا تورم
• خشکی و پوسته پوسته‌شدن در مرحله بهبودی سوختگی

اگر ناحیه وسیعی از پوست سوخته باشد یا ناحیه سوختگی روی صورت، زانو، مچ پا، شانه، ستون فقرات و … باشد، باید به دکتر سوختگی مراجعه کنید. البته ممکن است سوختگی‌های درجه اول در خانه قابل درمان باشند. درمان سوختگی درجه اول عبارت است از:

• فرو بردن محل سوختگی در آب سرد به مدت ۵ دقیقه
• مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن
• استفاده از لیدوکائین
• استفاده از پماد آنتی بیوتیک و پانسمان روی ناحیه آسیب‌دیده

سوختگی درجه دو

سوختگی های درجه ۲ جدی‌تر از سوختگی های درجه یک هستند و آسیب بیشتری به بدن می‌رسانند. در این نوع سوختگی، پوست به‌شدت قرمز و متورم می‌شود و شاهد تاول‌های پوستی هم خواهید بود. از آنجایی که زخم‌های سوختگی حساس هستند، باید زخم را تمیز نگه‌داشت و آن را به‌درستی پانسمان کرد تا عفونت ایجاد نشود. در اکثر موارد سوختگی‌های درجه دو طی دو هفته بهبود می‌یابند؛ اما در برخی موارد ممکن است سه هفته هم زمان ببرد. غالبا جای زخم این نوع سوختگی باقی نمی‌ماند؛ اما ممکن است رنگ پوست تغییر کند.

درمان سوختگی خفیف درجه دو:

• فرو بردن محل سوختگی در آب سرد به مدت ۱۵ دقیقه
• مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن
• استفاده از کرم آنتی بیوتیک برای تاول‌ها

اگر سوختگی ناحیه وسیعی از پوست مانند کشاله ران،‌ صورت، دست‌ها و … را دربربگیرد، باید خیلی سریع به پزشک متخصص و دکتر پوست مراجعه کنید.

سوختگی درجه سه

سوختگی های درجه ۳ بسیار شدید هستند. این نوع سوختگی آسیب زیادی به پوست وارد می‌کند. برخی تصور می‌کنند این نوع سوختگی، درد زیادی دارد؛ اما در این درجه از سوختگی ممکن است حتی اعصاب فرد از بین برود و هیچ دردی احساس نکند. به همین دلیل در این نوع سوختگی‌ها باید خیلی سریع به پزشک مراجعه شود تا درمان سوختگی تحت نظر پزشک متخصص انجام بگیرد.

علائم سوختگی درجه سه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• مومی و سفیدشدن پوست
• زغالی‌شدن رنگ پوست
• قهوه‌ای تیره‌شدن رنگ پوست
• چرمی و برجسته‌شدن بافت پوست
• ایجاد تاول

 علت سوختگی

حال که با درجه‌های مختلف سوختگی آشنا شدید،‌ نوبت به انواع علت‌های سوختگی می‌رسد:

1. سوختگی حرارتی: این سوختگی ناشی از منابع حرارتی خارجی مانند فلزات داغ، مایعات داغ، شعله آتش و بخار آب است.
2. سوختگی تابشی: این نوع سوختگی ناشی از آفتاب‌سوختگی و پرتوهایی مانند اشعه ایکس است.
3. سوختگی شیمیایی: سوختگی‌های شیمیایی ناشی از سوختگی با اسیدهای قوی، مواد قلیایی، مواد شوینده یا حلال‌ها هستند.
4. سوختگی الکتریکی: این نوع سوختگی ناشی از جریان الکتریکی، جریان متناوب (AC) و جریان مستقیم (DC) است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در شرایط زیر به دکتر سوختگی مراجعه کنید:

• سوختگی صورت
• استنشاق دود یا بخار داغ
• سوختگی اندام‌های تناسلی
• سوختگی‌های بزرگ یا عمیق
• سوختگی دست همراه با تاول
• سوختگی پوست همراه با تاول
• درمواردی که فرد حادثه‌دیده دچار شوک شود
• سوختگی‌ ناشی از مواد شیمیایی و الکتریکی
• سوختگی اطفال زیر ۵ سال، زنان باردار و افراد مسن
• سابقه بیماری مهمی مانند بیماری قلبی، ریوی، کبدی یادیابت در فرد حادثه‌دیده

علائم دیگری هم هستند که ممکن است دیرتر به وجود آیند؛ اما با به وجود آمدن آن‌ها باید به پزشک مراجعه شود. این علائم عبارتند از:

• سرفه
• گلودرد
• تنفس دشوار

کمک‌های اولیه برای درمان سوختگی

برای همه انواع سوختگی‌های باید کمک‌های اولیه را بدانید و تا زمان رسیدن به بیمارستان، آن‌ها را انجام دهید. این کمک‌های اولیه عبارت‌اند از:

۱. کمک‌های اولیه برای سوختگی با شعله

ابتدا فرد حادثه‌دیده را از محوطه آتش خارج کنید. همچنین اگر شعله آتش کم باشد، می‌توانید آن را با پتو یا آب خاموش کنید. لباس و جواهرات نزدیک محل سوختگی را جدا کنید. اگر فرد حادثه‌دیده، کودک است و پوشک دارد، آن را باز کنید. فراموش نکنید که اگر لباس یا پوشک به بدن فرد چسبیده، نباید سعی در جدا کردن آن داشته باشید.

به‌مدت ۲۰ دقیقه روی محل سوختگی، آب خنک بریزید. محل سوختگی را با یک لایه سلفون یا گاز پانسمان بپوشانید. برای تسکین درد می‌توانید از ایبوپروفن استفاده کنید. اگر صورت یا چشم‌ها سوخته است، خیلی سریع به پرشک مراجعه کنید.

۲. کمک‌های اولیه برای سوختگی با برق

برای درمان سوختگی با برق، کمک‌های اولیه زیر را انجام داده و خیلی سریع فرد را به بیمارستان برسانید:

• در صورت سوختن فرد با برق خانگی با ولتاژ ۲۲۰ تا ۲۴۰ ولت، منبع تغذیه را خاموش کنید. همچنین می‌توانید با استفاده از یک تکه‌ چوب بلند یا صندلی چوبی، منبع برق را از فرد جدا کرده و او را سریعا به بیمارستان برسانید.
• در صورت سوختن فرد با برق با ولتاژ بسیار بالا (برق صنعتی سه‌فاز یا حدود ۱۰۰۰ ولت و بیشتر)، به هیچ عنوان سعی نکنید فرد را از منبع برق جدا کنید. سریعا با اورژانس تماس بگیرید تا خودشان را برسانند و به شما بگویند تا رسیدن آن‌ها چه‌کاری باید انجام دهید.

۳. کمک‌های اولیه برای سوختگی با مواد شیمیایی

سوختگی با مواد شیمیایی یکی از خطرناک‌ترین انواع سوختگی است که آسیب‌های جدی در پی خواهد داشت. در این سوختگی‌ها باید خیلی سریع به اورژانس خبر بدهید و تا زمان رسیدن اورژانس می‌توانید کمک‌های اولیه زیر را انجام دهید:

• لباس‌های محافظ بپوشید و سپس به کمک فرد حادثه‌دیده بروید.
• لباس آلوده فرد حادثه‌دیده را از تن فرد جدا کنید.
• در صورت خشک‌بودن ماده شیمیایی، آن را از روی پوست پاک کنید.
• برای شستن مواد شیمیایی از روی پوست،‌ آن را در ظرف آب فرو نبرید؛ بلکه آب را روی ناحیه مورد نظر بریزید.

۴. کمک‌های اولیه لازم برای آفتاب‌سوختگی

معمولا کودکان در فصل تابستان، دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند. برای درمان سوختگی ناشی از آفتاب‌ سوختگی می‌توان موارد زیر را در نظر داشت:

• به سایه بروید.
• آب فراوان بنوشید.
• با آب خنک دوش بگیرید.
• لوسیون مخصوص آفتاب‌سوختگی به همراه داشته باشید.
• حواستان به علائم گرمازدگی باشد؛سرگیجه، نبض سریع یا استفراغ.
  

سوختگی را چگونه درمان کنیم؟

درمان سوختگی با توجه به شدت و علت آن، انواع متفاوتی دارد که عبارت‌اند از:

۱ .درمان سوختگی‌های جزئی

در سوختگی‌های جزئی تنها کافی است محل سوختگی را خنک کنید. سپس باید محل سوختگی را تمیز کنید. اگر محل سوختگی، تاول زده است، آن‌ها را نترکانید. این تاول‌ها معمولا چند روز بعد، از بین می‌روند.

۲. درمان سوختگی‌های جدی

در سوختگی‌های جدی باید به دکتر جراحی پلاستیک، ترمیمی و سوختگی مراجعه شود. پزشک اقدامات زیر را انجام خواهد داد:

• بررسی اندازه و عمق سوختگی
• بررسی مرتب پانسمان برای جلوگیری از عفونت
• استفاده از استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین درد
• تمیز کردن محل سوختگی برای جلوگیری از تاول‌زدن
• پانسمان ناحیه سوخته با استفاده از یک پد گاز استریل و باند
• تزریق واکسن کزاز به تشخیص پزشک و بسته به نحوه سوختگی
• ارجاع فرد حادثه‌دیده به بخش سوانح و سوختگی تخصصی در بیمارستان بنابر تشخیص پزشک

۳. درمان سوختگی‌های همراه با تاول

برای درمان سوختگی‌های همراه با تاول، نباید خودتان تاول‌ها را بترکانید. با مراجعه به پزشک، او تشخیص می‌دهد که لازم است تاول‌ها تخلیه شوند یا خیر.

روش‌های پیشگیری از سوختگی

بهترین روش درمان سوختگی، جلوگیری از بروز آن است. کودکان دلبند ما بیشتر در معرض آسیب‌های ناشی از سوختگی قرار دارند و بهتر است با رعایت برخی نکات، آن‌ها را در امان نگه‌داریم. برخی نکات که می‌توانند به پیشگیری از سوختگی کمک کنند، عبارت‌اند از:

• دور نگه‌داشتن کودکان از آشپزخانه به هنگام آشپزی‌کردن
• قرار دادن دستگیره قابلمه رو به پشت گاز
• قرار دادن یک کپسول آتش‌نشانی در داخل یا در نزدیکی آشپزخانه
• آزمایش‌کردن سنسورهای حساس به دود
• تعویض سنسورهای تشخیص دود هر ۱۰ سال یکبار
• نگه‌داشتن دمای آبگرمکن زیر ۱۲۰ درجه فارنهایت
• اندازه‌گیری دمای آب حمام قبل از استفاده
• دور نگه‌داشتن کبریت‌ها و فندک‌ها از دسترس کودکان
• پوشاندن پریزهای برق
• دور انداختن کابل‌های برق با سیم لخت
• دور نگه‌داشتن مواد شیمیایی از دسترس کودکان
• چک‌کردن پرزگیرهای سشوار به طور منظم

کلام آخر

سوختگی می‌تواند عواقب جدی برای سلامت پوست به وجود بیاورد. به همین دلیل باید اطلاعات کافی در مورد انواع سوختگی و روش‌های درمان سوختگی داشته باشید؛ به خصوص برای کودکان زیر ۵ سال. برای ترمیم سوختگی و بازگشت زیبایی پوست، می توانید به دکتر زیبایی یا جراح ترمیمی مراجعه کنید.

کلینیک شبانه روزی نوید سلامت، واقع در شرق تهران، با کادر متخصص و مجرب در خدمت سلامتی شماست.