عفونتهای ریوی: علل، علائم و درمان
عفونتهای ریوی به مجموعهای از بیماریها اشاره دارند که ریهها و دستگاه تنفسی تحتانی را درگیر میکنند. این عفونتها میتوانند به علت عوامل میکروبی مختلفی از جمله باکتریها، ویروسها، قارچها و در موارد نادر انگلها ایجاد شوند. عفونتهای ریوی از نظر شدت و عوارض بسیار متنوع هستند و میتوانند از یک سرماخوردگی ساده تا عفونتهای شدید و خطرناکی مانند ذاتالریه و سل متغیر باشند.
با مراجعه به کلینیک شبانه روزی نوید سلامت، واقع در شرق تهران، از خدمات تخصصی پزشکی بهره مند شوید.
علل عفونتهای ریوی
الف) عوامل باکتریایی:
- ذاتالریه باکتریایی: شایعترین عامل باکتریایی که باعث ذاتالریه میشود، استرپتوکوک پنومونیه است. این باکتری به ریهها حمله میکند و باعث التهاب و تجمع مایع در آلوئولها (کیسههای هوایی کوچک) میشود.
- برونشیت باکتریایی: در برخی موارد، برونشیت حاد میتواند توسط باکتریها ایجاد شود، به ویژه اگر سیستم ایمنی فرد ضعیف باشد یا قبلاً عفونت ویروسی داشته باشد.
ب) عوامل ویروسی:
- آنفلوانزا: ویروسهای آنفلوانزا میتوانند به سرعت در سراسر بدن گسترش یافته و منجر به عفونتهای شدید ریوی شوند.
- ویروس سینسیشیال تنفسی (RSV): این ویروس به ویژه در کودکان و افراد مسن شایع است و میتواند منجر به برونشیت و ذاتالریه شود.
- COVID-19: ویروس SARS-CoV-2 که باعث بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ (COVID-19) میشود، میتواند عفونتهای شدید ریوی ایجاد کند که در برخی موارد نیاز به مراقبتهای ویژه دارد.
ج) عوامل قارچی:
- عفونتهای قارچی ریه: قارچهایی مانند آسپرژیلوس و کریپتوکوکوس میتوانند در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف یا در مناطقی با آب و هوای خاص عفونتهای ریوی ایجاد کنند. این عفونتها معمولاً در افرادی که مبتلا به HIV/AIDS، سرطان یا در حال استفاده از داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی هستند، دیده میشود.
د) عوامل محیطی و ایمنی:
- استنشاق مواد سمی: قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا گرد و غبار سمی میتواند باعث التهاب و عفونتهای ریوی شود.
- آلرژیها و بیماریهای خودایمنی: برخی از بیماریهای خودایمنی و واکنشهای آلرژیک میتوانند به عفونتهای ثانویه ریوی منجر شوند.
علائم عفونتهای ریوی
- سرفه: ممکن است خشک یا خلطدار باشد. خلط میتواند رنگی و حتی حاوی خون باشد.
- تنگی نفس: بیماران ممکن است احساس کنند که قادر به تنفس عمیق نیستند یا به راحتی خسته میشوند.
- تب و لرز: اغلب عفونتهای ریوی با تب بالا همراه هستند که میتواند نشانهای از یک پاسخ ایمنی شدید به عفونت باشد.
- درد قفسه سینه: به ویژه در هنگام تنفس عمیق یا سرفه.
- تعریق شبانه و کاهش وزن: این علائم بیشتر در عفونتهای مزمن مانند سل دیده میشوند.
- خستگی: احساس ضعف و خستگی عمومی که ناشی از مبارزه بدن با عفونت است.
تشخیص عفونتهای ریوی
- معاینه بالینی: پزشک با استفاده از استتوسکوپ به صدای ریهها گوش میدهد تا علائمی مانند صدای خشخش یا خسخس را تشخیص دهد.
- تصویربرداری: رادیوگرافی قفسه سینه (X-ray)، سیتی اسکن و در برخی موارد اسکنهای پیشرفتهتر مانند PET یا MRI برای بررسی نواحی عفونی و تعیین شدت عفونت استفاده میشود.
- آزمایشات خلط: بررسی خلط برای تشخیص نوع میکروب (باکتری، ویروس یا قارچ) که باعث عفونت شده است.
- آزمایش خون: برای بررسی علائم التهاب، عفونت و سطح اکسیژن خون.
درمان عفونتهای ریوی
الف) درمان دارویی:
- آنتیبیوتیکها: برای عفونتهای باکتریایی مانند ذاتالریه باکتریایی و برونشیت باکتریایی تجویز میشوند. انتخاب آنتیبیوتیک بستگی به نوع باکتری و شدت عفونت دارد.
- داروهای ضد ویروسی: در عفونتهای ویروسی مانند آنفلوانزا و COVID-19، داروهای ضد ویروسی مانند اوسلتامیویر یا رمدسیویر ممکن است تجویز شوند.
- داروهای ضد قارچ: برای درمان عفونتهای قارچی مانند آسپرژیلوزیس ریوی، از داروهایی مانند ووریکونازول و آمفوتریسین بی استفاده میشود.
- داروهای ضد التهابی: برای کاهش التهاب و کنترل علائم، ممکن است داروهای کورتیکواستروئیدی تجویز شوند.
ب) درمان حمایتی:
- اکسیژنتراپی: برای بیمارانی که دچار تنگی نفس شدید هستند یا سطح اکسیژن خونشان پایین است.
- مایعات و استراحت: مصرف مایعات کافی برای جلوگیری از کمآبی بدن و استراحت کافی برای کمک به بدن در مبارزه با عفونت.
- داروهای ضد سرفه و تسکیندهندهها: برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار.
ج) جراحی:
- درناژ آبسه: در موارد شدید آبسه ریوی، ممکن است نیاز به تخلیه چرک و مواد عفونی از ریه باشد.
- برداشت نواحی عفونی: در موارد نادر، به خصوص زمانی که عفونت به درمانهای دارویی پاسخ نمیدهد یا گسترش یافته است، جراحی برای برداشت نواحی آسیبدیده ریه ممکن است ضروری باشد.
پیشگیری از عفونتهای ریوی
- واکسیناسیون: واکسنهایی مانند واکسن آنفلوانزا، پنوموکوک و COVID-19 میتوانند خطر ابتلا به برخی از عفونتهای ریوی را کاهش دهند.
- بهداشت دست: شستن مرتب دستها و استفاده از مواد ضدعفونیکننده به جلوگیری از انتشار میکروبها کمک میکند.
- اجتناب از دود سیگار و مواد مضر: جلوگیری از قرار گرفتن در معرض دود سیگار و مواد شیمیایی که میتوانند ریهها را آسیب بزنند.
- حفظ سیستم ایمنی: تغذیه مناسب، ورزش منظم و مدیریت استرس میتواند به تقویت سیستم ایمنی و کاهش خطر عفونتهای ریوی کمک کند.
عوارض احتمالی عفونتهای ریوی
- گسترش عفونت: اگر عفونت ریوی درمان نشود یا درمان به موقع انجام نگیرد، ممکن است به سایر نقاط بدن مانند مغز (آبسه مغزی) یا قلب (اندوکاردیت) گسترش یابد.
- نارسایی تنفسی: در عفونتهای شدید، ریهها ممکن است به درستی عمل نکنند، که نیاز به حمایت تنفسی یا حتی ونتیلاتور دارد.
- آسیب دائمی به ریهها: برخی از عفونتهای ریوی، به ویژه اگر به درستی درمان نشوند، میتوانند به بافت ریه آسیب دائمی وارد کنند و منجر به بیماریهای مزمن تنفسی شوند.
کلینیک شبانه روری نوید سلامت، با کادر مجرب و متخصص پزشکی، در خدمت سلامتی شماست.
