سینوزیت چیست و راه های درمان آن چگونه است؟
اگر در پیشانی یا بین دو چشم درد دارید و یا در دندان‌های بالایی احساس درد می کنید و بینی‌تان گرفته است؛ شاید به سینوزیت یا عفونتهای سینوسی مبتلا شده باشید و باید از دکتر گوش، حلق و بینی برای رفع این مشکل کمک بگیرید. سینوزیت یک مشکل رایج است که معمولا به دلیل التهاب یا تورم بافت پوشاننده سینوس‌ها ایجاد می‌شود و باعث مسدود شدن و پر شدن آنها می‌شود. در حالت عادی در سینوس‌ها هوا جریان دارد. زمانی که داخل سینوس با مخاط پر می‌شود، باکتری‌ها شروع به رشد می‌کنند و این موضوع موجب بروز عفونت سینوسی می‌شود. در این مطلب با علائم و عوارض سینوزیت آشنا می شویم.
برای بهره مندی از خدمات شبانه روزی پزشکی و تخصصی، به کلینیک نوید واقع در شرق تهران، مراجعه کنید.
سینوس‌ها در کجا قرار دارند؟
سینوس‌ها دقیقا در جمجمه قرار دارند و با غشای مخاطی پوشیده شده‌اند. به‌طورکلی 4 مجموعه سینوس مربوط به بینی در جمجمه وجود دارد که به آنها اشاره شده است.
- سینوس‌های جلوی پیشانی
- سینوس های بالای چشم‌ها
- دو سینوس در استخوانهای گونه
- سینوس‌های استخوان غربالی در پشت پل بینی
چرا سینوزیت ایجاد می شود؟
سینوس‌ها حفره‌های هوایی کوچک و پرز مانندی هستند که بین چشم‌ها، پشت پیشانی، استخوان گونه و در بینی ما قرارگرفته‌اند که به حرکت مایع مخاطی در پرده های سینوس و به سمت یک خروجی کمک می کنند. تمام حفره‌های سینوس به بینی متصل هستند تا به حرکت هوا و مایع مخاطی کمک کنند. عفونت‌ها یا حساسیت‌ها باعث ملتهب شدن، قرمز شدن و ورم کردن بافت‌ها می‌شوند. به این حالت سینوزیت گفته می‌شود.
زمانی که سینوس‌ها و مجاری بینی ملتهب می‌شوند، به آن سینوزیت گفته می‌شود. گاهی اوقات التهاب سینوس‌ها در اثر مشکلات ساختاری در بینی رخ می‌دهد و برخی مواقع نیز به دلیل عفونت سینوسی بروز می‌کند.
سرماخوردگی و شروع سینوزیت
سینوزیت معمولا با التهابی که ناشی از یک سرماخوردگی، حساسیت و یا یک عامل تحریک‌کننده، شروع می‌شود. اما این تمام ماجرا نیست؛ سرماخوردگی، حساسیت و تحریک کننده‌ها باعث ورم بافت‌های سینوس می‌شوند. سینوزیت علامت‌های زیادی دارد. بیشتر مردم گرفتگی بینی دارند و در جاهای مختلف صورت یا دندانها فشار و درد احساس می‌کنند. خستگی، کاهش بویایی، ضعیف شدن چشایی، سرفه، گلودرد، تنفس سخت، سردرد، درد در خم شدن به جلو و تب از سایر علائم هستند. در صورت بروز این مشکلات به متخصص عفونی مراجعه کنید.
سینوزیت مزمن چیست؟
اگر التهاب سینوس‌ها بیشتر از 3 ماه ادامه پیدا کند، نشانه سینوزیت مزمن است. اگرچه باکتری‌ها اغلب در سینوس‌های مسدود شده تجمع پیدا می‌کنند، اما عفونتهای باکتریایی تنها دلیل سینوزیت مزمن نیستند. مشکلات مربوط به بینی و پولیپ، حساسیت‌ها، نقص سیستم ایمنی و بیماری‌های دهان نیز می‌توانند باعث مشکلات مزمن سینوس شوند.
ارتباط پلیپ بینی با سینوزیت
در صورتی که سینوس‌ها ملتهب باقی بمانند، دیواره‌های سینوس ضخیم شده و باد می‌کنند. این تورم شاید به حدی باشد که منجر به ایجاد جرم‌های انگورمانندی شود که به آنها پلیپ گفته می شود. پلیپ‌ها ممکن است از سینوس به لوله‌های بینی پیشروی کنند و به صورت جزئی یا کامل راه هوایی بینی را ببندند.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به سینوزیت قرار دارند؟
سینوزیت معمولا زمانی رخ می‌دهد که چیزی مانند مخاط، دهانه سینوس را مسدود کند. هر فردی ممکن است به سینوزیت یا عفونت سینوسی مبتلا شود اما معمولا برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به سینوزیت را افزایش دهند.
- افراد مبتلا به انحراف تیغه بینی
- افرادی که به پولیپ بینی مبتلا هستند
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
- داشتن سابقه آلرژی
- ابتلا به سرماخوردگی و عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی
- فیبروز کیستیک
- سیگار کشیدن
- عفونت دندان
- تکرار سفر با هواپیما
علائم سینوزیت
علائم سینوزیت در بسیاری از مواقع شبیه به سرماخوردگی است و ممکن است در ابتدا با مشاهده علائم سینوزیت گمان کنید که سرما خورده‌اید. اما این علائم معمولا تفاوت‌هایی با سرماخوردگی دارد. معمولا علائم سینوزیت طولانی‌تر از سرماخوردگی است و با مصرف داروهای سرماخوردگی بهبود پیدا نمی‌کند.
ممکن است فرد سرفه طولانی مدت و یا تب بالا را تجربه کند و مخاط بینی او به رنگ سبز یا زرد شود. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین علائم سینوزیت آشنا شوید.
- از دست رفتن حس بویایی
- تب
- گرفتگی یا آبریزش بینی
- سردرد
- احساس خستگی
- سرفه
تفاوت علائم سینوزیت خطرناک و سینوزیت معمولی :
علائم سینوزیت معمولی:
- تب خفیف
- ترشح چرکی بینی
- احساس درد در پیشانی یا اطراف چشم
- گلو درد
- آبریزش بینی
علائم خطرناک سینوزیت:
- تب بالای 38 درجه
- سردرد شدید که با مسکن بهبود پیدا نمی کند
- مشکلات بینایی
- تورم اطراف چشم
- تداوم علائم بعد از مصرف آنتی بیوتیک
تشخیص سینوزیت
معمولا برای تشخیص سینوزیت لازم است پزشک، بیمار را به صورت فیزیکی معاینه کند. برای این کار معمولا پزشک با انگشت روی سر و گونه‌ها را فشار می‌دهد و داخل بینی را نگاه می‌کند تا علائم التهاب را پیدا کند. گاهی اوقات برای تشخیص سینوزیت لازم است از تصویربرداری سینوس‌ها و مجاری بینی استفاده شود. این آزمایش‌ها برای تشخیص پولیپ یا ساختار غیرطبیعی بینی نیز موثر است. از دیگر آزمایش‌های مورد نیاز برای تشخیص سینوزیت می‌توان به MRI، آندوسکوپی بینی و آزمایش خون نیز اشاره کرد.
درمان سینوزیت
معمولا نوع درمان سینوزیت به شدت علائم بیماری بستگی دارد. برخی اوقات علائم سینوزیت با مصرف دارو برطرف می‌شود و گاهی اوقات لازم است فرد برای درمان سینوزیت مزمن از عمل جراحی یا راهکارهای پیچیده‌تری استفاده کند. در ادامه با روش‌های درمان سینوزیت بیشتر آشنا می شوید.
استفاده از آنتی‌بیوتیک برای سینوزیت
نشانه های سرماخوردگی در 7 تا 14 روز برطرف می‌شوند. در صورتی که علائم سینوزیت بعد از چند هفته بهبود پیدا نکند، احتمالا فرد به عفونت باکتریایی مبتلا شده است. در این شرایط پزشک برای درمان از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کند. افرادی که بعد از چند هفته همچنان با آبریزش بینی، سرفه، سردرد، تورم چشم‌ها و تب روبرو هستند باید از آنتی‌بیوتیک استفاده کنند. معمولا لازم است آنتی‌بیوتیک از 10 تا 14 روز استفاده شود. به خاطر داشته باشید که آنتی‌بیوتیک باید طبق دستور پزشک مصرف شود و در صورت قطع خودسرانه دارو ممکن است عفونت به‌طور کامل برطرف نشود.
عمل جراحی برای درمان سینوزیت مزمن
در صورتی که سینوزیت مزمن با گذشت زمان و با مصرف دارو بهبود پیدا نکند، لازم است فرد برای درمان، تحت عمل جراحی قرار بگیرد. در عمل جراحی، سینوس‌ها پاک می‌شوند و در صورت وجود پولیپ یا انحرافِ سپتوم مشکل برطرف خواهد شد.
استفاده از اسپری بینی
این اسپری‌ها مجاری ورم‌کرده بینی را باز می‌کنند و موجب خالی شدن سینوس‌ها می‌شوند. این کار مخصوصا در طی بدترین روزهای سرماخوردگی یا در سفر هوایی بسیار کمک کننده است. اما این داروها فقط باید در روزهای محدود استفاده شوند و بعد ازمدتی اثر معکوس دارند و باعث بسته شدن دوباره مجاری بینی می‌شوند. اسپری‌های بینی برای استفاده طولانی مدت نیستند. راهکار بهتر برای بهبود علائم سینوس حاد استفاده از اسپری‌های استروئیدی بینی یا اسپری‌ها یا شوینده های نمکی است.
درمان سینوزیت‌های مرتبط با حساسیت
مرطوب کردن مجرای بینی با محلول نمک به از بین بردن علائم حساسیت سینوس کمک می‌کند. اگرچه دلیلی برای اثبات اینکه اسپری استروئیدی بینی برای درمان عفونت سینوسی مناسب باشد وجود ندارد، این اسپری‌ها در بعضی از افرادی که از علائم سینوسی ناشی از حساسیت رنج می‌برند به خوبی جواب می دهند.
چه زمانی به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنیم
شاید ماده مخاطی زرد یا سبز نشان‌دهنده عفونت باکتریایی باشد. حتی در این زمان، سینوزیت باکتریایی حاد معمولا بین 7 تا 14 روز بدون درمان آنتی‌بیوتیک خوب می‌شود. اما اگر بعد از این مدت بهبود حاصل نشد و علائم بدتر شدند یا اگر دچار تب شدید، به دکتر گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
درمان سینوزیت مزمن، بسیار سخت است. اولین قدم، کنترل عوامل خطرآفرین مثلا تحریک کننده‌های محیطی است. برای رهایی از علائم، معمولاً پزشکان آنتی‌بیوتیک یا اسپری استروئیدی بینی را تجویز می‌کنند اما در مطالعات پیشرفته‌ای که انجام شده هیچ کدام به خوبی عمل نمی کنند. عمل جراحی (عمل جراحی سینوس با استفاده از آندوسکپی) تا حدی علائم را کم می‌کند اما این روش‌ها بهترین راهکار برای درمان سینوزیت مزمن نیستند.
عوارض سینوزیت
تنها یک لایه استخوان، سینوس‌ها را از مغز ما جدا می‌کند. اگر عفونت سینوسی از این لایه عبور کند می‌تواند پوشش مغز را آلوده کند که به مننژیت می‌انجامد و حتی ممکن است عفونت به خود مغز برسد. هر دو مشکل تهدید کننده هستند. اگر عفونت سینوس به دایره چشم نفوذ کند منجر به عفونت اطراف چشم و احتمالاً نابینایی می‌شود. از طرف دیگر تنگی نفس و از دست دادن بویایی و چشایی از عوارض دیگر سینوزیت هستند.
پیشگیری از سینوزیت
راهی برای پیشگیری قطعی از سینوزیت حاد یا مزمن وجود ندارد. اما برخی موارد می‌توانند به پیشگیری از سینوزیت کمک کنند.
- سینوس‌ها را مرطوب نگه دارید. از اسپری نمک، اسپری نرم کننده یا مرطوب کننده داخل بینی استفاده کنید.
- از حضور در محیط های بسیار خشک پرهیز کنید
- برای پیشگیری از عفونت سینوس سر بهتر است هر سال واکسن آنفولانزا تزریق کنید.
- سعی کنید روزانه از میوه‌ها و سبزیجات تازه استفاده کنید.
- برای پیشگیری از سینوزیت بهتر است کمتر در معرض دود، مواد شیمیایی، گرده گل و مواد حساسیت‌زا قرار بگیرید.
- برای درمان آلرژی و سرماخوردگی از داروهای آنتی‌هیستامین استفاده کنید.
- از قرار گرفتن در مجاورت افراد مبتلا به عفونتهای تنفسی و ویروسی اجتناب کنید.
سخن نهایی
سینوزیت یا تورم بافت‌های حفره‌های سینوسی یک بیماری شایع است که به دلیل عفونت ویروسی، عفونت باکتریایی، آلرژی و پولیپ بینی ایجاد می‌شود. معمولا افراد مبتلا به سینوزیت احساس فشار زیادی را روی صورت خود تجربه می‌کنند و در بیشتر مواقع دچار گرفتگی یا آبریزش بینی می‌شوند. در صورتی که سرماخوردگی شما بعد از یک هفته بهبود پیدا نکرد و علائم سینوزیت را تجربه می‌کنید، بهتر است هر چه سریع‌تر از یک پزشک متخصص برای درمان کمک بگیرید.
کلینیک شبانه روزی نوید، واقع در شرق تهران با کادر مجرب و متخصص دوستدار سلامتی شماست.
