آسیب های دندانی در کودکان و چگونگی درمان آن
آسیب به دندان کودکان ممکن است هر لحظه اتفاق بیفتد، (صدمات دندانی در کودکان ممکن است به علت افتادن در حین بازی کردن، در هنگام انجام فعالیت های ورزشی یا در اثر حوادث ناشی از تصادفات باشد ) اینکه ما در آن لحظه چه اقداماتی را انجام دهیم تاثیر بسزایی در سلامت کودک ودندان کودک دارد. درمان صدمات دندانی، به نوع صدمه وارد شده به دندان و این موضوع که دندان مورد نظر، دندان شیری است یا دائمی بستگی دارد. به هر حال در این موارد توصیه می‌شود که حداکثر ظرف ۲۴ ساعت پس از صدمه به دندانپزشک مراجعه شود.در ادامه مطلب درمانگاه نوید سلامت در شرق تهران دارای بهترین کلینیک دندانپزشکی در شرق تهران به چند مورد از شایعترین صدمات دندانی در کودکان و درمان آن ها اشاره می کنند.
آسیب غیرمستقیم به دندان
در بسیاری از موارد، آسیبی که به سر کودک وارد می‌شود موجب شکسته شدن یا واردشدن آسیب جدی به دندان می‌گردد. درمان صدمات دندانی، به نوع صدمه وارد شده به دندان و این موضوع که دندان موردنظر، دندان شیری است یا دائمی بستگی دارد.
اگر صدمه وارد شده به دندان کودک خیلی کم و در حد ضرب‌دیدگی باشد، نباید به دندان فشار آورد. غذای کودک باید نرم باشد و از مصرف غذاهای سفت پرهیز شود، زیرا هم باعث ایجاد درد در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود و هم به دندان آسیب‌دیده فشار وارد می‌کند.
در این مواقع بهداشت دندان بیش‌ازپیش باید رعایت شود، زیرا احتمال عفونت وجود دارد. برای جلوگیری از عفونت حتماً باید از دهان‌شویه‌های ضدمیکروبی دست‌کم به مدت یک هفته و روزی دو بار استفاده شود.
شگستگی دندان
شکستگی ممکن است در دندانهای شیری یا دائمی رخ دهد و در بعضی موارد ممکن است کودک هیچ دردی را حس نکند. اما اگر قطعه بزرگی از دندان بشکند، احتمال بروز درد بیشتر می‌شود و قطعه باقی‌مانده به علت تیز و دندانه‌دار بودن، می‌تواند به لب و زبان آسیب برساند.
اگر بقایای دندان‌شکسته را پیدا کردید، در صورت امکان آن را در یک لیوان شیر یا سرم فیزیولوژیک (Normal Saline) قرار دهید.
در بعضی موارد ممکن است؛ دندانپزشک بتواند بقایای دندان را دوباره بچسباند. ترمیم دندان‌شکسته یا چسباندن قطعه شکسته شده به همراه درمان ریشه تنها راه درمانی این صدمات در این سن می‌باشد و درمان‌های قطعی‌تر نظیر روکش یا لمینت به سنین بالاتر موکول خواهد شد.
خارج شدن دندان از فک
بیشتر والدین در شرایطی که با خونریزی از دندان و خروج دندان کودک از فک مواجه می‌گردند، دستپاچه می‌شوند. بااین‌حال اگر بدانند چه اقداماتی باید انجام دهند، شانس حفظ دندان وجود دارد.
صدمات بعد از خارج‌شدن دندان در پیش‌آگهی دندان حیاتی است. جایگذاری فوری، بهترین اقدام در هنگام بروز حادثه است.
اگر این امر به هر دلیلی امکان‌پذیر نباشد، روش دیگر استفاده از یک محلول مناسب برای حفظ و انتقال دندان به نزدیک‌ترین مرکز دندانپزشکی می‌باشد.اگر در تهران هستید میتوانید این کار را به کلینیک دندانپزشکی در شرق تهران واقع در درمانگاه نوید سلامت بسپارید.
هر چه زودتر درمان انجام شود، احتمال ایجاد نتایج مثبت بیشتر خواهد بود. بر طبق تحقیقات اگر دندان تا یک ساعت پس از آسیب به‌جای خود بازگردد، شانس حفظ دندان به‌مراتب بیشتر خواهد شد.
تغییر رنگ دندان
هر زمان که دندانی آسیب می‌بیند، امکان تغییر رنگ آن وجود دارد. زمانی که بر اثر آسیب وارد شده به دندان، عروق خونی آن پاره می‌شوند، ترکیبات موجود در خون، نظیر آهن وارد مجاری ظریف موجود در عاج دندان می‌شوند و می‌توانند موجب تغییر رنگ دندان‌ها به خاکستری، آبی – بنفش، قهوه‌ای و یا حتی سیاه شوند. این تغییر رنگ، عموماً دوهفته پس از آسیب وارد شده به دندان رخ می‌دهد و ممکن است پس از قرمزشان دندان‌ها نیز رخ دهد.
اگرچه این فر آیند ممکن است تا حدودی برگشت‌پذیر باشد، اما تاج دندان آسیب‌دیده ممکن است برای مدتی نامحدود، مقداری از این تغییر رنگ را در خود حفظ کند.
اگر دندان کودکتان تیره شد، بهترین کاری که میتوانید انجام دهید، مراجعه به دندانپزشک کودکان است. اگر همراه با تغییر رنگ دندان علائمی نظیر تورم و عفونت در تصویر رادیوگرافی ظاهر شوند، در این صورت متخصص بسته به شرایط اقدام به کشیدن دندان‌ها درمان ریشه دندان خواهد کرد.
اگر علایمی از عفونت در دندان تیره نباشد و دندانپزشک تشخیص دهد که دندان مذکور موجب آسیب به دندانهای مجاور و لثه‌های آنها نخواهد شد، ممکن است بدون انجام هیچ اقدامی اجازه دهد دندان آسیب‌دیده در دهان باقی بماند.
لازم به ذکر است تغییر رنگ دندانهای شیری در کودکان تا جایی که همراه با عفونت نباشد، نیازی به درمان پالپ دندان (حفره مرکزی زیر عاج دندان حاوی عروق و اعصاب) یا کشیدن دندان ندارد و در بیشتر موارد دندان شیری تغییر رنگ یافته، تا زمان رویش دندانهای دائمی حفظ می‌شود.
اقداماتی برای حفظ دندان کودکان پس از آسیب
والدین می توانند با انجام اقدامات زیر شانس حفظ دندان کودکان خود را افزایش دهند:
- آرامش خود و کودک را حفظ کنید.
- دندان را پیدا کنید. باید اطمینان حاصل کنید دندان خارج شده وارد مجاری تنفسی کودک نشده باشد. اگر دندان پیدا نشد به یک متخصص اطفال جهت معاینه کودک مراجعه کنید.
- دندان پیدا شده را سریعا از قسمت تاج دندان( قسمت سفید دندان) بگیرید. از دست زدن به ریشه دندان خودداری کنید. اگر دندان آلوده است آن را کمی زیر آب سرد (حداکثرده ثانیه) بشویید و سپس به جای خود برگردانید. از کودک بخواهیدیک دستمال را برای نگه داشتن دندان در جای خود، به آرامی گاز بگیرد.
- اگر امکان قرار دادن دندان بدون فشار وجود ندارد، ایمن ترین راه، نگهداری دندان در محلول نمکی (Hank’s Balanced Salt Solution) است. چرا که بهترین راه برای زنده نگه داشتن سلولهای خارجی دندان می باشد. در مواردی که به این محلولها دسترسی ندارید، می توانید به عنوان جایگزین از شیر استفاده کنید. اگر شیر نیز در دسترس نبود، می توان دندان را داخل یک ظرف حاوی بزاق کودک نگه داشت. تا جای ممکن بهتر است از آب برای حفظ و انتقال دندان استفاده نشود.
- اگر دندان خارج شده یکی از دندان های شیری کودک باشد، نیازی به جایگذاری دندان نمی باشد. بازگرداندن دندان شیری به جای خود، امکان آسیب به جوانه دندان های دائمی را در پی خواهد داشت.
چند توصیه مهم برای مراقبت از دندان کودکان
- مراقبت از کودکان در برابر صدمات به دلیل پیشگیری از آسیب‌های دندانی اهمیت زیادی دارد. به هنگام ورزش‌های رزمی توصیه می‌شود از محافظ(Mouth guard) استفاده شود تا مانع ضربه به سر و دهان گردد.
- در مورد کودکان خردسال مراقب باشید که در هنگام بازی‌کردن و راه‌رفتن، شیشه شیری یا اجسام سخت در دست نداشته باشند، زیرا به علت نداشتن تعادل کافی در این سنین، ممکن است در هنگام زمین‌خوردن دندانشان آسیب ببیند.
- زمین‌بازی کودکان حتماً باید کف‌پوش اسفنجی و نرم یا فرش داشته باشد که هنگام زمین‌خوردن از هرگونه آسیب به آنها بخصوص در ناحیه سروصورت جلوگیری شود.
- هرگز صدمات دندانی، هرچند بسیار کم را نادیده نگیرید و به‌موقع به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید.
سخن پایانی
آسیب های دندانی یک عارضه شایع در سنین شیرخوارگی و کودکی است. در حین آسیب باید به ضایعات وارده به فک، مخاط دهان، گلو ، سینوسها، استخوان بینی، جمجمه به طور همزمان توجه داشت. براي جلوگیري از آسیب های دهان و دندان باید توصیه هاي بهداشتی و ایمنی در حفظ و مراقبت از کودك جدي تلقی شود و در صورت بروز حادثه بررسی و معاینه دقیق بیمار، ارزیابی شدت عارضه، انجام اقدامات مقتضی، ارائه توصیه هاي بهداشتی و حفظ ایمنی جهت جلوگیري از عارضه پایدار براي دندانهاي دائمی و مشکلات جسمی و روحی روانی خصوصاً گفتاري ضروري است.
