چرا نوزادان به زردی مبتلا می‌شوند؟
زردی نوزاد یک عارضه است که معمولا در کودکان تازه متولد شده وجود دارد. این وضعیت بیشتر برای کودکان نارس یا زودتر از موعد متولد شده رخ می‌دهد. در هر صورت لازم است تا اطلاعاتی در خصوص علائم زردی نوزاد داشته باشید و در صورت مشاهده علائم به متخصص اطفال در شرق تهران و دیگر شهرهای ایران مراجعه کنید.
یشتر نوزادان در طول یک یا دو هفتهٔ اول زندگی، ته‌مایهٔ زرد رنگی در پوستشان دارند که زردی نوزادی نامیده می‌شود. در واقع، عملاً همهٔ نوزادان تا حدی این حالت را دارند اما همیشه قابل مشاهده نیست. برای بیشتر نوزادان هم این یک عارضهٔ موقتی و بیخطر است که خودبه‌خود یا با درمان‌های ساده رفع می‌شود. اما در موارد نادری نیز ممکن است بسیار جدی شود.اما تمام موارد زردی باید توسط متخصص اطفال بررسی شود. درمانگاه نوید سلامت در شرق تهران در این مقاله قصد دارد شما را با علل و نشانه های زردی نوزاد بیشتر آشنا کند.
زردی نوزاد چیست؟
زردی نوزاد معمولاً بیخطر است و به طور طبیعی در مدت زمان کوتاهی بهبود می‌یابد. زردی نوزاد به دلیل وجود بیش از حد بیلی روبین در خون نوزاد ایجاد می‌شود. بیلی روبین ماده‌ای است که در فرایند تجزیه هموگلوبین در بدن تولید می‌شود. از آن جایی که در نوزادان، سیستم ایمنی هنوز کامل توسعه نیافته و کبد آن‌ها به درستی رشد نکرده است نمی‌توانند بیلی روبین را به طور کامل تجزیه و دفع کنند؛ بنابراین بیلی روبین در خون نوزاد انباشته شده و باعث به‌وجود آمدن زردی نوزادان می‌شود. در اکثر موارد ابتلا به زردی نوزاد، نیازی به درمان خاصی نیست اما در برخی از موارد، سطح بیلی‌روبین خون ممکن است به حدی برسد که نوزاد نیاز به درمان داشته باشد.
زمانی زردی نوزاد مشکل‌ساز می‌شود که در واقع سطح بیلی روبین بیش از ۵ میلی گرم بر دسی لیتر باشد. این مشکل بیشتر در کودکان نارس دیده می‌شود. براساس تحقیقات بیش از ۸۰ درصد کودکانی که قبل از اتمام ۹ ماهگی به‌دنیا می‌آیند دچار مشکلات شدید زردی نوزادی می‌شوند.
علائم زردی نوزاد چیست؟
در قسمت‌های قبلی یک اشاره کوتاهی به نشانه‌ها و علائم زردی بچه شد. گفتیم که این بیماری خود را با زردی در پوست و بخش سفیدی چشم‌ها نشان می‌دهد. یعنی ابتدا در بازه یک تا پنج روزه از تولد، بخش‌هایی از سینه و صورت کودک زرد می‌شود. اما همزمان با افزایش سطح بیلی روبین در بدن نوزاد، باید منتظر علائم زیر بود:
- خواب آلودگی، وحشت زدگی و بداخلاقی
- گریه‌های با صدای بلند
- بروز مشکلات غذایی همچون مکیدن ضعیف پستان مادر که باعث لاغری می‌شود
- برگشتن گردن به عقب یا خمیدگی
- افزایش میزان زردی بدن و گسترش آن به اندام‌های تحتانی مانند دست و پا
با مشاهده هر کدام از این علائم یا بروز زردی در ۲۴ ساعت بعد از تولد، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرد. حتی اگر نوع زردی نوزاد شما بیولوژیک بوده و بیش از سه هفته طول کشید، نیاز به معاینه توسط پزشک دارد.
علت زردی در نوزادان چیست؟
در این قسمت به پاسخ این سوال خواهیم پرداخت که علت زردی نوزاد چیست؟ بیلی‌روبین ماده‌ای زرد رنگ که در خون وجود دارد و زمانی‌که بدن سلول‌های قرمز فرسوده را از بین می‌برد تولید می‌شود. اگر این ماده بیش از حد مجاز در خون باشد می‌تواند باعث زردی پوست شود. بیلی‌روبین از طریق ادرار و مدفوع (کلیه‌ها و روده) دفع می‌شود. در زمان بارداری بدن بیلی‌روبین‌های اضافی جنین را از طریق جفت و کبد دفع می‌کند، اما پس از تولد، بدن نوزاد باید به‌تنهایی بیلی‌روبین خود را از بین ببرد. اگر بدن نوزاد شما بیلی‌روبین بیشتری نسبت به آن چه که می‌تواند تصفیه کند داشته باشد، دچار زردی می‌شود. در اغلب موارد، به زردی نوزادان، زردی فیزیولوژیک می‌گویند زیرا دلیل آن این است که اندام‌های نوزاد هنوز توانایی دفع بیلی‌روبین اضافی را ندارند. این نوع زردی معمولاً حدود 24 ساعت پس از تولد ظاهر می‌شود. این زردی روز سوم یا چهارم شدت می‌گیرد و سپس بعد یک تا دو هفته بعد از بین می‌رود. (در نوزادان نارس، روز پنج تا هفت به اوج می‌رسد و ممکن است دو ماه طول بکشد). رنگ زرد ابتدا در صورت کودک، سپس در گردن و قفسه‌ی سینه ظاهر می‌شود و در موارد شدیدتر، به انگشتان پا می‌رسد. در موارد زیر احتمال ابتلا به زردی در نوزادان بیشتر است:
– خواهر یا برادری دارد که در دوره‌ی نوزادی دارای زردی بوده است؛
– در هنگام تولد خونریزی داشته است (گلبول های قرمز شکسته می‌شوند و بیلی‌روبین به‌عنوان یک محصول جانبی تولید می‌شود)؛
– زودتر از زمان تعیین‌شده متولد شده‌اند (کبد نابالغ آن‌ها ممکن است قادر به مقابله با سطوح بیلی‌روبین نباشد)؛
– متولد شرق آسیا هستند؛
– یک اختلال ژنتیکی خاص (مانند سندرم گیلبرت، نقص‌های غشایی گلبول قرمز ارثی، گالاکتوزمی یا اختلال متابولیک ارثی) دارند؛
– بیماری خاصی مثل فیبروزکیستیک یا کم‌کاری تیروئید دارند؛
– ناسازگاری در RH و نوع خون مادر و نوزاد با هم وجود داشته باشد.
آیا شیر مادر سبب زردی می شود؟
تغذیه با شیر مادر باعث ایجاد زردی نمی‌شود، اما زردی بیشتر در نوزادانی رخ می‌دهد که از شیر مادر تغذیه می‌کنند. بعضی از نوزادان در چند هفته‌ی اول بعد از تولد دچار زردی به نام “زردی شیر مادر” می‌شوند. این مسئله معمولاً در حدود هفت تا یازده روزگی ایجاد می‌شود. کودک شما ممکن است به‌خوبی شیر بخورد و وزن طبیعی داشته باشد، اما بعضی مواد در شیر مادر وجود داشته که با توانایی کبد نوزاد برای دفع بیلی‌روبین تداخل دارند. این مسئله اغلب همراه با زردی فیزیولوژیک اتفاق می‌افتد و می‌تواند برای چندین هفته یا حتی چند ماه ادامه یابد.
زردی شیر مادر در نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند بسیار معمول است اما به‌طور کلی برای نوزادتان خطرناک نمی‌باشد. اگر میزان بیلی‌روبین نوزاد شما بیش از حد بالا باشد، پزشک ممکن است توصیه کند که برای یک یا دو روز شیردهی را متوقف کنید. شما می‌توانید با دوشیدن پستان‌ها به حفظ شیر در طول این زمان کمک کنید و هنگامی که سطح بیلی‌روبین کاهش یافت، دوباره شیردهی را آغاز نمایید.
اقداماتی در مورد درمان زردی نوزادان
زردی نوزادان اغلب یک وضعیت گذرا است که با درمان مناسب قابل کنترل است. درمان زردی معمولاً به وسیله پزشک انجام می‌شود.
1.فتوتراپی(نور درمانی)
استفاده از نورهای خاص به نام نور آبی-سبز به نام فوتوتراپی که به بیلی‌روبین زرد رنگ در بدن نوزاد تبدیل می‌شود و از بدن آزاد می‌شود.
2.تعویض خون(انعقاد)
در موارد شدیدتر زردی، تعویض خون ممکن است به عنوان یک راه حل استفاده شود تا بیلی‌روبین زرد از بدن نوزاد تخلیه شود.
3.افزایش شیرخوارگی
تغذیه مناسب و افزایش مقدار شیرخواری می‌تواند به تسریع در بهبود وضعیت زردی کمک کند.
4.پیگیری مراقبتهای پزشکی
پزشک ممکن است نوزاد را بررسی کرده و تست‌های خونی انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که سطح بیلی‌روبین در حد مطلوب قرار گرفته است.
اهمیت اطلاعات پزشکی و دقت در اعمال درمانی نقش حیاتی در بهبود وضعیت زردی نوزاد دارد. تصمیمات درمانی باید توسط پزشک با توجه به شدت زردی و علت اصلی آن گرفته شود.
عوارض زردی نوزاد
سطح بالای بیلی‌روبین که باعث زردی شدید می‌شود در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی شود.
انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی‌روبین
بیلی‌روبین برای سلول‌های مغز سمی است. اگر نوزادی زردی شدید داشته باشد، خطر انتقال بیلی‌روبین به مغز وجود دارد. این وضعیت آنسفالوپاتی حاد بیلی‌روبین نامیده می‌شود. درمان به موقع ممکن است از آسیب قابل توجه جلوگیری کند. علائم در نوزادان مبتلا به یرقان نوزادی شامل موارد زیر است:
- بی‌حالی
- مشکل در بیدار شدن
- گریه با صدای بلند
- مکیدن یا تغذیه ضعیف
- قوس دادن گردن و بدن به سمت عقب
- تب
کرن ایکتروس نوزاد
سندرمی است که در صورت آسیب دائمی مغز ناشی از آنسفالوپاتی حاد بیلی‌روبین رخ می‌دهد. کرن ایکتروس ممکن است منجر به علائم زیر شود:
- حرکات غیر ارادی و کنترل نشده
- نگاه دائمی رو به بالا
- از دست دادن شنوایی
- رشد نامناسب مینای دندان (نقص مینای دندان)
سخن پایانی
زردی نوزاد یک وضعیت گذرا و عادی است که معمولاً خود به خود بهبود می‌یابد؛ با این حال، در صورتی که زردی نوزاد شدید یا طولانی مدت باشد، بهتر است به متخصص اطفال در شرق تهران مراجعه کنید تا علت زردی را بررسی کند و در صورت لزوم درمان مناسب را تجویز کند.
درمانگاه نوید سلامت در شرق تهران خواهشمند است ، والدین عزیز توجه داشته باشید با دیدن هریک از علائم زردی که در این مقاله اشاره کردیم سریعاً به متخصص اطفال در شرق تهران مراجعه کنید و روند درمان را جدی بگیرید زیرا عوارض زردی نوزاد جبران ناپذیر است.
